Meerjarenbeleidsplan
Brabantse Netwerkbibliotheek 

2019-2021

Waarde
door
verbinding

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Suspendisse varius enim in eros elementum tristique. Duis cursus, mi quis viverra ornare, eros dolor interdum nulla, ut commodo diam libero vitae erat.

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Suspendisse varius enim in eros elementum tristique. Duis cursus, mi quis viverra ornare, eros dolor interdum nulla, ut commodo diam libero vitae erat. Aenean faucibus nibh et justo cursus id rutrum lorem imperdiet. Nunc ut sem vitae risus tristique posuere.

Waarde
door
verbinding

Meerjarenbeleidsplan 
Brabantse Netwerkbibliotheek 
2019-2021

Voorwoord

Welke bijdrage wil de Brabantse Netwerkbibliotheek (BNB), het samenwerkingsverband tussen de achttien Brabantse basisbibliotheken en Cubiss, de komende jaren leveren aan de ontwikkeling van Brabant en haar inwoners? Waar staat de BNB voor en wat zijn haar grootste uitdagingen? Wat is er nodig om die uitdagingen aan te gaan? Hoe doen we dat in samenhang en samenwerking? En hoe zorgen we ervoor dat de bijdrage van de BNB ook zichtbaar en herkenbaar is?

Nederland verandert naar een netwerksamenleving. Communities worden – al dan niet bewust – steeds belangrijker. Tegelijkertijd neemt de individualisering toe en lijken maatschappelijke tegenstellingen eerder groter dan kleiner te worden. In die veranderende wereld heeft de bibliotheek een belangrijke functie. De bibliotheek heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld van een standalone organisatie naar een netwerkpartner. Zo vervult de bibliotheek binnen de lokale gemeenschap veel verschillende taken. In opdracht van de gemeente, en vaak ook in opdracht van bijvoorbeeld het onderwijs. De bibliotheek is in de regionale taalnetwerken niet meer weg te denken. En steeds meer bibliotheekvestigingen zijn onderdeel van multifunctionele accommodaties, waarin niet alleen de voordeur en het dak worden gedeeld, maar ook vaker gezamenlijke programmering aan de orde is.


Die verbindende functie van de bibliotheek staat centraal in dit beleidsplan. De achttien Brabantse bibliotheken en Cubiss willen in Brabant een netwerk vormen dat andere netwerken bereikt en verbindt. Een netwerk dat daarmee inspireert en waarde creëert. Een netwerk dat Brabant en haar inwoners elke dag weer een beetje beter, slimmer en mooier maakt.

Frédérique Assink


Voorzitter Vereniging van Brabantse Bibliotheken

Directeur-Bestuurder Bibliotheek VANnU

Henk Snier


Directeur-Bestuurder Cubiss

De wereld 
om ons heen...

Bibliotheken zetten volop in op verandering. Het beschikbaar stellen en uitlenen van boeken blijft de kerntaak, maar steeds vaker staat dit in dienst van een bredere maatschappelijke vraag. Waar bibliotheken vroeger informatie veelal passief aanboden, is het in context presenteren van informatiestromen een ontwikkeling die de afgelopen jaren doorzet en zich verder ontwikkelt. De bibliotheek past zich aan en verandert mee met haar omgeving. Door tot actie aan te sporen, is de bibliotheek een actief onderdeel van de samenleving. 

Die samenleving is de afgelopen jaren behoorlijk op de schop gegaan. Met name de razendsnelle opkomst van de smartphone en social media hebben ervoor gezorgd dat communicatie steeds vlugger en vluchtiger gaat, informatie snel beschikbaar is en voor iedereen toegankelijk is – waardoor ook de verspreiding van bijvoorbeeld nepnieuws in een stroomversnelling raakt. 

Twitter en Facebook zijn overal. Jongeren zorgen voor de snelle groei van platforms als Instagram, Snapchat en WhatsApp, waarmee zij continu met elkaar in verbinding staan en waarmee in korte tijd miljoenen gebruikers worden bereikt. Wifi en 4G vormen de infrastructuur waarop de samenleving draait. Vrijwel alles wat met kennis en informatie te maken heeft, is digitaal geworden. Dat ook de overheid, maatschappelijke instellingen en bedrijven verwachten van burgers dat zij aangesloten blijven bij deze ontwikkelingen, blijkt bijvoorbeeld uit initiatieven als mijnoverheid.nl, digitaal bankieren en het online maken van afspraken bij gemeente en andere instanties.  


Dat vraagt veel van de flexibiliteit van burgers.


Voor een goed functionerende samenleving is het noodzakelijk dat zoveel mogelijk mensen mee blijven doen. Ieder op zijn eigen niveau en op basis van zijn eigen capaciteiten. Voor de bibliotheek ligt hier een prachtige opgave. Want wie biedt onbeperkt toegang tot informatie zonder dat daar een commercieel belang bij wordt gediend? Wie zorgt ervoor dat je kennisneemt van nieuwe en andere meningen dan die uit je eigen ‘filter bubble’? Waar kun je heen als je meer wilt weten over specifieke onderwerpen en daar met anderen écht over in gesprek wilt? Wie versterkt het onderwijs met extra aandacht voor lezen en leesplezier? Welke organisatie vormt de basis van taalhuizen en taalnetwerken? Waar zijn makersplaatsen ingericht om je ideeën te realiseren? Inderdaad, als maatschappelijke basisvoorziening is de bibliotheek nu relevanter dan ooit.

Hoofddoel en
maatschappelijke effecten

De Brabantse Netwerkbibliotheek versterkt de maatschappelijke participatie van Brabanders. Dit doen wij door hun kennis en ontwikkeling te stimuleren vanuit een actieve bijdrage aan netwerken. Hiertoe zet de BNB de vijf bibliotheekfuncties* innovatief in. Daarbij streeft de BNB een aantal maatschappelijke effecten na:

  • Een zichtbare en meetbare verandering in gedrag, competenties en kansen waardoor de maatschappelijke participatie toeneemt;
  • Een breed herkende en erkende toegevoegde waarde van de bijdrage die door de BNB wordt geleverd aan de gebruikers en stakeholders;
  • Een stimulerende en meetbare bijdrage aan onderwijsconcepten van educatieve organisaties;
  • Een samenhangende en resultaatgerichte aanpak van de laaggeletterdheid, samen met partners: het gaat om het verminderen en voorkomen van laaggeletterdheid bij kwetsbare groepen.


Voorwaardelijk hiervoor zijn:

  • Een sterke netwerkstructuur met partners binnen en buiten de bibliotheekbranche;
  • Een versterking van de vaardigheden en het vakmanschap van medewerkers van de BNB;
  • Medewerkers die vanuit kennis, houding en gedrag gericht zijn op verbinding van mensen en organisaties;
  • Een samenwerkingscultuur waarin het delen van projecten, concepten, ideeën en mensen een logisch en natuurlijk proces is.


Vanuit dit hoofddoel heeft de BNB acht thema’s vastgesteld waar ze de komende jaren aan werkt. 

Deze acht thema’s vallen onder twee overkoepelende hoofdrichtingen.

*de vijf bibliotheekfuncties

De vijf bibliotheekfuncties:

  • Warenhuis van kennis en informatie

  • Centrum voor ontwikkeling en educatie

  • Inspiratiebron van lezen en literatuur

  • Encyclopedie van kunst en cultuur

  • Podium voor ontmoeting en debat

Twee hoofdrichtingen

Gedreven door de ontwikkelingen in de samenleving, zet de Brabantse Netwerkbibliotheek de komende beleidsperiode in op een aantal thema’s. Om relevant te blijven voor haar lokale omgeving en partners onderscheidt de BNB twee hoofdrichtingen: 


  • De rol die de bibliotheek kan en wil spelen als maatschappelijke verbinder.

  • De ontwikkeling van de bibliotheekmedewerker, waarbij het vakmanschap dat nodig is om op de juiste manier, op het juiste moment en met de juiste partijen en organisaties de juiste verbinding te leggen centraal staat.

Een: de bibliotheek als maatschappelijke verbinder

Twee: de medewerker als spil

Hoofdrichting een:

De bibliotheek als
maatschappelijke verbinder

De bibliotheek kan alleen functioneren als zij middenin de Brabantse samenleving staat. Woorden als ‘zichtbaar’, ‘betrokken’, ‘laagdrempelig’ en ‘netwerkorganisatie’ komen dan al snel naar voren. De BNB wil meer zijn dan dat. Als agent of social change is de bibliotheek zowel fysiek als digitaal aanwezig in de lokale gemeenschap om te verrijken, te verrassen en te verleiden. Dit wordt onder meer gerealiseerd door een aanpak gericht op communities, groepen van betrokkenen rond een bepaald thema, waar de bibliotheek zowel onderdeel als aanjager van is. De bibliotheek ziet kansen, staat open voor initiatieven en creëert mogelijkheden voor haar gebruikers, haar partners, haar medewerkers en zichzelf – als maatschappelijke partner in het hart van de samenleving. 

Door te programmeren vanuit de mogelijkheden die de collectie (in de breedste zin van het woord, dus fysiek, digitaal en menselijk) biedt, verbindt de bibliotheek mensen en partijen die anders niet met elkaar in aanraking zouden komen. De rol die de BNB wil spelen op het gebied van lezen, leren en educatie blijft daarbij onverminderd groot. Bibliotheken ondersteunen Brabanders blijvend op het gebied van lezen en leren. De nadruk ligt hierbij op de thema’s Jeugd en Onderwijs en Participatie en Zelfredzaamheid*. De BNB richt zich op de ontwikkeling van alle Brabantse burgers, maar maakt daarin dus wel keuzes. 

* zie bijlage 2: Relatie met landelijke ontwikkelingen

Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Jeugd en Onderwijs

Voor de groep 0- tot 18-jarigen wordt de ondersteuning aan vve, po, vo en mbo in de vorm van de Bibliotheek op school of een vergelijkbare aanpak voortgezet. Het bevorderen van leesplezier is een belangrijk instrument voor een betere geletterdheid, een grotere woordenschat, een sterkere verbeeldingskracht en een goed ontwikkeld analytisch vermogen. De bibliotheek is als expert dé partner van de Brabantse onderwijsinstellingen als het over lezen gaat. Op landelijke lijnen zet de BNB een ‘Brabantse plus’. De BNB wil jongeren bijvoorbeeld nadrukkelijk betrekken zodat het aanbod vanuit de bibliotheek goed aansluit bij hun wensen en behoeften. Brabantse jongeren krijgen hiermee de mogelijkheid om zelf bij te dragen aan de programma’s en inrichting van de bibliotheek.


Participatie en Zelfredzaamheid

Bibliotheken bouwen hun activiteiten rondom het bevorderen van de geletterdheid van de Brabantse burgers in de Taalhuizen verder uit. De BNB schaalt van Taalhuizen op naar Leerhuizen. Daarbij vindt een verbreding plaats naar alle basisvaardigheden. Dat betekent dat ook financiële, juridische, digitale en gezondheidsvaardigheden aan bod komen. De bibliotheek is daarmee een belangrijke lokale aanbieder van informeel leren. En de bibliotheek draagt bij aan de versterking van Brabant en de Brabanders.


Herkenning en erkenning

De maatschappelijke waarde die de bibliotheek creëert, is en blijft zichtbaar in de communicatie en de positionering van de bibliotheek. Verhalen van de bibliotheek zijn feitelijk de verhalen van haar gebruikers en samenwerkingspartners. De bibliotheek is zichtbaar door hen. Het zichtbaar maken van de waarde van de bibliotheek is belangrijk omdat juist binnen samenwerkingsverbanden het stempel ‘mede mogelijk gemaakt door de bibliotheek’, bijdraagt aan de (h)erkenning van de bibliotheek.

• Alle acht thema's in een helder overzicht - klik hier

• Terug naar de twee hoofdrichtingen - klik hier

Hoofdrichting twee:

De medewerker als spil

De bibliotheek maakt mensen rijker, mensen maken de bibliotheek rijker. De BNB zet de komende jaren sterk in op verjonging, vernieuwing en verandering bij de bibliotheekmedewerkers, ongeacht hun functie. Verjonging heeft in dit geval weinig met leeftijd te maken, maar alles met dúrven veranderen en wíllen vernieuwen. De kwaliteit en het vakmanschap van de medewerkers bepalen het succes van de BNB. Als de bibliotheek de eerder beschreven rol van maatschappelijke verbinder wil nemen, behouden en uitbouwen en uitdragen zijn de medewerkers haar belangrijkste kapitaal. De BNB ziet de bibliotheekmedewerker daarom als spil om die verbinding mogelijk te maken – ongeacht hun leeftijd, functie, aard of lengte van hun dienstverband.

De rol van de community librarian wordt door de bibliotheek verder ontwikkeld en uitgebouwd. Door te investeren in bibliotheekmedewerkers van alle leeftijden, die onderdeel willen zijn van deze vernieuwing en verandering. Dit vraagt om een aanpassing van de huidige medewerkers. De noodzakelijke attitudeontwikkeling wordt zowel bottom-up gevoed, vanaf de werkvloer dus, als vanuit het beleid zoals dat door het management wordt opgesteld en uitgevoerd. 


Verbindend leiderschap is een belangrijke voorwaarde voor de bibliotheek als maatschappelijk verbinder. Zowel leiderschap vanuit het management van de bibliotheken als persoonlijk leiderschap vanuit de medewerkers. Medewerkers van de BNB dragen bij aan de Brabantse samenleving vanuit een nieuwsgierige, ondernemende, initiërende en open attitude en zijn gericht op het verbinden van mensen en organisaties. Het ‘verhaal van de bibliotheek’ is daarin belangrijk. Hiermee presenteert de bibliotheek zich ook als aantrekkelijke en uitdagende werkgever. Initiatieven voor training en opleiding worden zoveel mogelijk in samenwerking met partners ontwikkeld en uitgevoerd. Dat kunnen landelijke partijen als de Koninklijke Bibliotheek zijn of lokale en regionale opleidings- en onderwijsinstellingen. 


De verbinding vindt niet alleen met de buitenwereld plaats. Ook binnen het netwerk worden projecten, concepten en ideeën gedeeld, en wordt het delen van specialistische kennis gestimuleerd. Bibliotheekmedewerkers zijn gericht op het delen van kennis binnen de gehele BNB en hebben de mogelijkheid deze kennis in te zetten bij andere bibliotheken dan die van henzelf. Dit gebeurt vanuit een cultuur die gericht is op delen en niet zozeer vanuit een structuur. Bibliotheken met dezelfde plannen en ambities rond specifieke thema’s dagen elkaar actief uit om hun ideeën in samenwerking te realiseren en hun opgedane kennis en ervaring te verspreiden binnen het Brabantse bibliotheeknetwerk.

• Alle acht thema's in een helder overzicht - klik hier

• Terug naar de twee hoofdrichtingen - klik hier

De acht thema’s

Binnen de twee hoofdrichtingen heeft de BNB acht thema’s benoemd. Professionals uit de Brabantse bibliotheeksector duiden de thema’s en vertellen wat zij de komende jaren op deze thema’s willen bereiken.  

De bibliotheek als verbinder
Break to next page after this element (Switch to PDF view)

De bibliotheek als verbinder

'Onze rol in netwerken moet zichtbaar worden'

Het klinkt als een ver verleden, maar tot een jaar of tien geleden was boeken uitlenen de hoofdmoot van de bibliotheeksector. Resultaten gingen om het aantal leden en uitleningen. 


De bezuinigingen hebben tot een herijking geleid. En de digitalisering van de maatschappij - waardoor iedereen veel makkelijker toegang heeft tot informatie - maakt het noodzakelijk dat de bibliotheek zich profileert als verbinder. Marly Driessens, directeur-bestuurder bij Bibliotheek De Lage Beemden, legt uit waarom.

Duizendpoot

“Gemeenten hebben thema’s als participatie en zelfredzaamheid van haar inwoners hoog op de agenda staan. Daarop sluit de visie van de bibliotheek naadloos aan: wij zijn ontstaan om betrouwbare informatie breed beschikbaar te stellen. En nog steeds vormen we een toegankelijke omgeving in de lokale gemeenschap. Daarom kunnen wij als geen ander de schakel vormen tussen maatschappelijke organisaties, gemeente en burgers.


“De bibliotheek heeft daarin niet alleen een faciliterende rol. We hebben de expertise in huis om mensen te leiden naar betrouwbare informatie en kunnen – onder meer via lees- en mediaconsulenten – het onderwijs ondersteunen met een beleid op lezen, taalontwikkeling en mediawijsheid. Dankzij de door ons opgeleide (voor)leescoördinatoren en de landelijke concepten als BoekStart en de Bibliotheek op school zijn we al verbonden met talloze (voor)scholen in onze omgeving: een waardevol netwerk waarin wij een regisseursrol bekleden. 


Als opleider leren wij bovendien (digitale) basisvaardigheden aan de inwoners van ons werkgebied, tegelijkertijd zorgen we als informatiespecialist voor betrouwbare informatie en als organisator van onder meer taalcafés bieden we een podium aan professionals en vrijwilligers. Deze cursussen en taalcafés zijn activiteiten van het Taalhuis; het lokale netwerkverband voor versterking van taal en digitale vaardigheden. Tot slot is de signaalfunctie een belangrijke: we signaleren problemen en vragen bij onze klanten en verwijzen hen dankzij ons brede netwerk naar de juiste plek. 

Break to next page after this element (Switch to PDF view)
"Door eerst zelf de boer op te gaan, worden we nu gevraagd door de gemeente om mee te denken over activiteiten." 
John Doe

Investeren loont

In al deze rollen zien wij een voorname taak voor ons als bibliotheek. Daarvoor is het wel nodig om een netwerk te vormen met de partijen die in de lokale gemeenschap actief zijn – van maatschappelijke en culturele organisaties tot vrijwilligersorganisaties. Dat betekent dat we de thema’s signaleren waarin we gezamenlijk op kunnen trekken. En dat we daarbinnen laten zien dat we een waardevolle, kwalitatieve en betrouwbare partner zijn. Door hierin te investeren, zie ik in mijn eigen organisatie al dat wij door lokale samenwerkingspartners gevraagd worden om mee te denken over thema’s die spelen. 


Overigens gebeurt dat niet van de een op de andere dag. Ik heb eerst anderhalf jaar aan anderen verteld wat de bibliotheek te bieden heeft. Ook aan de gemeente. Eén van onze gemeenschappelijke prioriteiten is de taalvaardigheid van inwoners ontwikkelen. Veel gemeenten zijn bovendien bezig met armoedebestrijding en zelfredzaamheid van haar burgers. In die doelgroepen zit veel overlap wat betreft het vinden, herkennen en bespreekbaar maken. Door eerst zelf de boer op te gaan, worden we nu gevraagd door de gemeente om mee te denken over activiteiten rondom armoedebeleid. Samen met partijen als het ROC en lokale maatschappelijke organisaties bedenken we hoe we de zelfredzaamheid van deze burgers kunnen vergroten. 

"Om onze rol in netwerken zichtbaar te maken gaan we niet alleen tellen, maar ook vertellen. Ofwel: niet alleen cijfermatig resultaten delen, maar juist de verhalen delen van de mensen die we helpen."
John Doe

Uitdaging: het imagoprobleem

De volgende stap is dat een dergelijk netwerk zichtbaar wordt. Dat vraagt veel van de bibliotheekorganisatie en haar medewerkers. Zij moeten die rollen pakken en naar buiten uitdragen. Daar zetten we de komende jaren flink op in. We blijven daarin overigens wel dichtbij onszelf. We zoeken dus samenwerkingen op waarin lezen, taalontwikkeling en digitale vaardigheden de kapstok zijn. Dat betekent dat we actief zijn in zoveel mogelijk netwerken waarin taal, digitale ontwikkelingen en mediavaardigheden een rol spelen. 

Binnen onze rol als verbinder bemerken we overigens nog wel een imagoprobleem. De bibliotheek staat nog niet overal als verbindende partij bekend in de markt. We horen nog te vaak ‘is dat een taak van de bibliotheek?’. Daarom moet onze rol in die netwerken zichtbaar worden en gaan we niet alleen tellen, maar ook vertellen. Ofwel: niet alleen cijfermatig resultaten delen, maar juist de verhalen delen van de mensen die we helpen. Wat heeft het hen gebracht? Dat maakt duidelijk waarom wij dé verbinder van de gemeenschap zijn.”

Van taalhuis naar leerhuis
Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Van taalhuis naar leerhuis

'Taalhuis als voorbeeld voor aanpak kennisvacuüm'

In de provincie Noord-Brabant zijn nu zo'n 35 Taalhuizen actief, er zijn er 15 in oprichting. Bijna 1.300 vrijwilligers zijn getraind en ruim 4.000 cursisten bereikt. Het landelijke programma ‘Taal voor het Leven’ helpt gemeenten en organisaties middels onder meer Taalhuizen bij het vinden en helpen van laaggeletterden. 


De resultaten vormen een goede basis voor een volgende stap, betoogt Luc Pruijn, directeur Bibliotheek Dommeldal.

“Laaggeletterdheid is een breed maatschappelijk probleem, dat samenhangt met de digitalisering van onze samenleving. Niet of niet goed kunnen lezen en schrijven levert problemen op in het dagelijks leven. Sterker nog, in de huidige Nederlandse kenniseconomie raakt het direct aan de welvaart van mensen.


“2,5 miljoen volwassenen in Nederland hebben grote moeite met lezen, schrijven en/of rekenen. Vaak hebben zij ook moeite met omgaan met een computer. Door de digitalisering van overheid, organisaties en instanties dreigen deze mensen buiten de boot te vallen. Daarom is binnen het landelijke actieprogramma ‘Tel mee met Taal’ de actielijn ‘Taal voor het Leven’ uitgestippeld. Een ondersteuningsprogramma om gemeenten en andere lokale en regionale partijen te helpen bij de duurzame aanpak van laaggeletterdheid. Eén van de initiatieven: het Taalhuis. Stichting Lezen & Schrijven bemiddelt in het vormen van deze Taalhuizen, de bibliotheken zijn de instellingen waar het Taalhuis landt en vorm krijgt. Via het Taalhuis wordt de koppeling gelegd tussen organisaties waar laaggeletterdheid gedetecteerd kan worden, en organisaties die laaggeletterdheid juist kunnen verhelpen. 

Ketensamenwerking

Het merendeel van de laaggeletterden is autochtoon. Er heerst veel schaamte onder de doelgroep en ze zijn goed in het verbloemen van hun problemen. Pas op het moment dat er een uitkering wordt aangevraagd en het invullen van het formulier lastig blijkt, of de bijsluiter van een medicijn onbegrijpelijk is, kan het gesignaleerd worden. Welzijnsinstellingen en de sociale dienst van de gemeente – het Centrum Maatschappelijke Deelname (CMD) krijgen mensen die (ook) laaggeletterd zijn aan de balie. De kunst is om ze op dat moment te herkennen en door te verwijzen naar een Taalhuis.


Zo’n Taalhuis is in de bibliotheek gevestigd. Het is naast een netwerk een fysieke plek met een spreekuur. Als een laaggeletterde zich meldt, wordt met de basismeter relatief snel en eenvoudig de omvang van het probleem vastgesteld. Vervolgens heeft de taalhuismedewerker een reservoir tot z’n beschikking met plekken waar de laaggeletterde naar doorverwezen kan worden, afhankelijk van het soort probleem dat geconstateerd is. Denk aan het ROC, de logopedist of speciaal cursusaanbod. De bibliotheek is de spin in het web binnen deze keten van samenwerkingspartners die het probleem kunnen signaleren en oplossen. Een werkwijze die binnen steeds meer gemeenten in Nederland is ingericht of in ontwikkeling is. En die wat mij betreft als voorbeeld kan dienen voor een bredere aanpak. 

"Er heerst veel schaamte. De kunst is om een laaggeletterde te herkennen."
John Doe

Van Taalhuis naar Leerhuis

Sociale, maatschappelijke problematiek op het gebied van financiën, gezondheid of mediavaardigheden kunnen ook gesignaleerd worden bij de zorg- en welzijnsinstellingen of het gemeenteloket. Een dergelijk kennisvacuüm kan met behulp van informeel leren - zoals workshops en cursussen - worden opgelost. Voor dit zogenaamde Leerhuis is het mogelijk om dezelfde aanpak te hanteren als voor het Taalhuis is opgetuigd: detecteren, vaststellen, doorverwijzen en oplossen met externe partners. 


Een andere optie is om als bibliotheek die externe partners in huis te halen en de oplossing voor allerlei soorten maatschappelijke problematiek op één locatie te concentreren. De bibliotheek is immers nog steeds die laagdrempelige en toegankelijke instelling binnen de lokale gemeenschap, waar deze concentratie een bijdrage kan leveren aan het creëren van een ontwikkelcentrum voor élke inwoner. Dat sluit bovendien naadloos aan op de beweging dat de bibliotheken steeds vaker onderdeel worden van een Multifunctionele Accommodatie (MFA). 

"De bibliotheek als centrale locatie voor de oplossing voor allerlei maatschappelijke problematiek."
John Doe

Uitdaging: de verwijzers

Om dit te realiseren is er capaciteit en budget nodig. Een andere belangrijke uitdaging: we leggen een extra vraag bij de doorverwijzers. Een huisarts, apotheker of medewerker van een gemeentelijke dienst als het Centrum Maatschappelijke Deelname moet dan niet alleen laaggeletterden detecteren, maar ook mensen signaleren bij wie sprake is van een kennisvacuüm. Geen makkelijke opgave, maar als de verwijzingen ergens vandaan kunnen komen, is het wel vanuit die hoek.”

Break to next page after this element (Switch to PDF view)
De bibliotheek voor
en door jongeren

De bibliotheek voor en door jongeren

'Geef jongeren
meer zeggenschap'

In een gemiddelde bibliotheek krioelt het van de kleuters, basisschoolkinderen en hun ouders. Maar zodra de jeugd naar de middelbare school gaat, verdwijnt hun interesse voor de bibliotheek als sneeuw voor de zon. Hoe kan de bibliotheek jongeren onderdeel van haar programma’s, aanbod en werkwijze maken? Harry van der Klink, directeur-bestuurder Bibliotheek Markiezaat, doet een suggestie. 

Jongerenvloer

“Tot een jaar of twaalf maken kinderen veel gebruik van de bibliotheek. Maar bij jongeren in de leeftijd van 14 tot 19 jaar is de bibliotheek niet echt hot. Op zich niet vreemd: als bibliotheken doen we namelijk nog maar weinig voor deze doelgroep.

“Van 2003 tot en met 2010 was ik verantwoordelijk voor de centrale bibliotheek van Rotterdam. Daar heb ik het onderwerp op de agenda gezet. Dat ging niet zonder slag of stoot. Ik kreeg veel tegengas toen ik computers wilde installeren voor jongeren om te gamen. Die scepsis begreep ik wel, maar die wens kwam heel nadrukkelijk uit onze gesprekken met jongeren naar voren. Vaak schrijven wij bibliotheekmensen jongeren iets voor, we willen invloed uitoefenen. Dan vergeten we te kijken hoe we het sámen met de jongeren kunnen doen, hun ideeën en wensen te horen en te vertalen. 


In Rotterdam was de jongerenvloer in eerste instantie faciliterend. Jongeren wilden een plek om te gamen. Daarnaast hadden ze behoefte om zichzelf op verschillende manieren te presenteren, denk aan gedichten en muziekteksten laten zien en horen. Daar hebben we ruimte voor gemaakt. Waar we jongeren in het verleden verscholen in hun capuchontrui zagen binnenkomen, kregen ze nu letterlijk en figuurlijk een open blik. 

Break to next page after this element (Switch to PDF view)
"Vaak schrijven wij bibliotheekmensen jongeren iets voor. Dan vergeten we te luisteren naar hun ideeën en wensen en raken we van ze vervreemd."
John Doe

Uitdaging: de balans vinden

Jongeren hebben op sommige momenten minder behoefte aan stilte in de bibliotheek. Dat kan weerstand oproepen bij de gebruikelijke bezoeker. Als jongeren zich willen presenteren, bij elkaar willen komen om huiswerk te maken of te discussiëren, gaat dat niet in stilte. Maak daar als bibliotheek dus ruimte voor, door bijvoorbeeld het gebouw te compartimenteren of een aparte jongerenbibliotheek in de wijk te creëren. Belangrijk is om de balans te vinden tussen de verschillende groepen en weg te blijven van het idee dat je jongeren bij overlast naar buiten stuurt. Je wilt ze immers binnenhouden. 

"Blijf weg van het idee dat je jongeren bij overlast naar buiten stuurt. Je wilt ze immers binnenhouden."
John Doe

De essentie van het woordje ‘door’

We hebben het thema niet voor niets ‘de bibliotheek voor en dóór jongeren’ genoemd. Vooral dat woordje ‘door’ is belangrijk. Het aanbod voor jongeren moet in belangrijke mate door jongeren worden samengesteld. Als je dat goed doet, moderniseert de bibliotheek en blijft deze zich ontwikkelen. Het is belangrijk om in te spelen op de behoeftes van jongeren, om ze aan je te binden. Natuurlijk kan de bibliotheek kaders scheppen, zodat het helder is dat de invulling te maken moet hebben met taal en nieuwe media bijvoorbeeld. Maak die kaders dan wel weids, zodat je jongeren het gevoel geeft zeggenschap te hebben. Het is belangrijk dat zij aan zet zijn en binnen de kaders met ideeën komen waar ze blij van worden om geholpen te worden met hun taalontwikkeling. Zij denken na, de bibliotheek vult het samen met hen in. 

Jongeren aan tafel

De Brabantse bibliotheken lopen nog achter als het gaat om jongeren aan zich binden. Daarom wil ik mij hard maken voor een pilot. In eerste instantie met de twee andere bibliotheekorganisaties in West-Brabant (VANnU en Breda) en Cubiss. Wat willen en kunnen wij samen aan jongeren bieden? Als daar een go voor is, dan wil ik direct de jongeren aan tafel erbij. Zodat het niet blijft hangen bij de beleidsmakers en we de doelgroep erbij betrekken. Dat is een essentiële voorwaarde voor succes.”

Break to next page after this element (Switch to PDF view)
Maatschappelijke meerwaarde

Maatschappelijke meerwaarde

'Alles wat we doen is nuttig, maar wat is het nuttigst?'

Hoe toont de bibliotheek het effect aan van de dingen die ze doet? Een terechte vraag die niet gemakkelijk te beantwoorden is. 


De resultaten van bibliotheken op het gebied van basisvaardigheden en talentontwikkeling zijn niet eenvoudig inzichtelijk te maken. Bovendien zijn ze voor elk individu anders. Herman Horst gebruikt als directeur-bestuurder van Bibliotheek Midden-Brabant een driepijlerstrategie.

Lokale samenwerking 

“De rol van de bibliotheek wordt zichtbaar in drie verschijningsvormen. Naast de collectie zijn dat de werkplaatsfunctie en de podiumfunctie. Samen met een groeiend aantal partners geven we hiermee invulling aan de maatschappelijke meerwaarde van de bibliotheek voor de individuele bewoner en de lokale samenleving als geheel.

“Onze maatschappelijke meerwaarde is het grootst aan de uiteindes van het spectrum waarin we ons als bibliotheek begeven. Aan de ene kant willen we inwoners toerusten met basisvaardigheden. Aan de andere kant willen we mensen stimuleren in hun talenten. We proberen een programmering te verzorgen die aan deze uitersten invulling geeft. Een schrijfworkshop ontwikkelt iemands talent van schrijven, terwijl de Klik en Tik-cursus mensen digitaal vaardiger maakt. Door de collectie aan de werkplaats- en podiumfunctie te koppelen maken we de wereld van mensen groter. Om dat te bereiken, zoeken we de samenwerking op binnen de gemeenschap. We kijken wat er lokaal al is en wat er nodig is om het resultaat te vergroten. En als iemand anders het beter kan dan wij, laten we het die ander doen. De Kennismakerij in Tilburg is daar een mooi voorbeeld van. In deze proeftuinbibliotheek is ontzettend veel programmering. Voor ongeveer de helft daarvan zijn wij de initiatiefnemer. Voor de andere helft komen anderen naar ons toe met een verzoek of idee.

Break to next page after this element (Switch to PDF view)
"We geloven in de kracht van samenwerking. Als bibliotheek nieuwe stijl doen we nooit meer iets alleen."
John Doe

Cijfers, verhalen, redenering

Als je door je oogharen kijkt, zie je dat de gehele branche deze kant op beweegt. Om te laten zien wat dit oplevert, volgen wij een driepijlerstrategie. We werken immers met maatschappelijk geld; het is onze plicht om dit zo goed mogelijk te besteden. Allereerst varen we op de cijfers. Die blijven belangrijk om cherry picking te voorkomen. Wel zijn we met elkaar op zoek naar antwoord op de vraag om welke cijfers het moet gaan. Met storytelling geven we deze cijfers waarde, door ze een gevoel te geven. Dit vullen we aan met de factor causaliteit; het opbouwen van een redenering. Als ik dit doe, mag ik aannemen dat er dit gebeurt. Onze inspanningen zichtbaar maken kent twee gedaanten: directe zichtbaarheid in de vorm wát het met mensen doet - men kan nu iets, of weet nu iets. Met storytelling haken we hierop in. Bij cijfers gaat het juist om de indirecte zichtbaarheid. Datgene wat uit andere dingen af te leiden is – het percentage laaggeletterdheid dat afneemt bijvoorbeeld.

We zeggen weleens: ‘alles wat we doen is nuttig, maar wat is nou het nuttigst?’. Om die vraag te beantwoorden is het dus belangrijk om in een context van cijfers, verhalen en beredenering de resultaten te delen en met elkaar te beoordelen. Daarbij rekening houdend met de actuele maatschappelijke zorgen en de focus binnen de diverse werkgebieden. Dat maakt dat de accenten kunnen verschillen.

"Met persoonlijke ervaringen en laten zien wat het met mensen doet, komen statische cijfers tot leven."
John Doe

Uitdaging: efficiënt en effectief meten

Met de driepijlerstrategie proberen we onze bijdrage aan de lokale samenleving in kaart te brengen. Noodzakelijk, want als we er niet in slagen om die maatschappelijke meerwaarde zichtbaar te maken, maakt ons dat als branche kwetsbaar. Van oudsher hoort een bibliotheek bij de basisinfrastructuur van een lokale samenleving, maar met de digitalisering van diezelfde samenleving rijst de vraag ‘waarom hebben we nog een bibliotheek nodig?’. Tijdens de economische crisis hadden we moeite deze vraag te beantwoorden, inmiddels slagen we daar veel beter in. Belangrijk blijft om proactief het debat aan te gaan, resultaten te delen en te duiden. Bibliotheken bestaan meer dan 100 jaar en er is geen zekerheid dat we over 100 jaar nog steeds bestaan. Ons bestaansrecht ontlenen we aan de ontwikkeling van de burger. Daarom is het van belang dat we het over de inhoud van ons werk hebben. En over wat dat oplevert. De uitdaging is om dit efficiënt en effectief te organiseren, zonder dat het bureaucratisch wordt. Als de ene bibliotheek het ene meet, en een andere bibliotheek weer iets anders dan zetten we onze capaciteit slim in.”

Break to next page after this element (Switch to PDF view)
Verbinding met
de lokale gemeenschap

Verbinding met de lokale gemeenschap

'De bibliotheek is geworteld in de stad'

Nieuwe Veste in Breda is van oorsprong een bibliotheek, een centrum voor de kunsten en een bureau voor cultuureducatie. Als één organisatie levert Nieuwe Veste nu een bijdrage aan de ontwikkeling van de inwoners op het gebied van taal, creativiteit en kunst. 


Doel is kinderen een basis mee te geven, jongeren te stimuleren hun blik te verbreden en volwassenen te laten participeren in de samenleving. Lisette Colijn houdt als manager strategie haar blik op de toekomst gericht.

Wie ben je? 

“De opgave waar wij als individuele organisaties voor staan – maatschappelijk relevant zijn – kunnen we niet meer zelfstandig invullen. De vraagstukken worden complexer door de veranderende samenleving. Samenwerking met maatschappelijke partners is noodzakelijk om de verbinding met de lokale gemeenschap te (be)houden.

“In aanloop naar onze huidige beleidskoers heb ik samen met Gertjan Endedijk, directeur-bestuurder van Nieuwe Veste, met ruim twintig partners in de stad gesproken om te ontdekken wat zij in een samenwerking met ons als bibliotheek voor ogen hebben. Die partners komen uit het onderwijs, het sociaal domein en het culturele veld, maar ook uit de arbeidsmarkt. We hebben eerst deze partijen aan het woord gelaten: wie ben je, wat doe je en waar loop je tegenaan? We hebben geluisterd, voordat we ze vertelden wat wij kunnen. Sterker nog; nadat wij een beeld hadden van hun uitdagingen voor de komende jaren, hebben wij juist de vraag gesteld wat zij van een organisatie als Nieuwe Veste verwachten. 


En wat blijkt? Ook niet-culturele organisaties zien cultuur als belangrijke component binnen vaardigheden als persoonlijke ontwikkeling en burgerschap. Voor culturele partijen is het interessant dat wij toegang hebben tot verschillende domeinen en doelgroepen. Voor een dergelijke brede scope hebben zij zelf niet altijd capaciteit. Daarin zit dus de meerwaarde van onze koers: de brug slaan tussen het culturele domein en het niet-culturele domein om het bereik van taal, creativiteit en kunst te vergroten.

Break to next page after this element (Switch to PDF view)
"De brug slaan om het bereik van taal, creativiteit en kunst te vergroten."
John Doe

De bibliotheek als brugverbinding

De bibliotheek vormt het fundament van deze brugfunctie. Waarom juist de bibliotheek deze verbindende rol met de lokale gemeenschap kan oppakken? Eén van onze partners verwoordde het als volgt: ‘de bibliotheek is geworteld in de stad, het onderwijs en sociale en culturele domein’. Daarbovenop zijn we generalist: we begrijpen wat taal inhoudt, snappen de waarde van cultuur en weten hoe we de burger ermee kunnen versterken. Het sluiten van vestigingen was de eerste stap om het roer om te gooien en onze verbindingsfunctie verder uit te bouwen. We hebben de Bibliotheek op school verder uitgerold, het Taalhuis een impuls gegeven en medewerkers slagkracht gegeven om hun expertise dichterbij de doelgroepen te brengen. 


Ook hebben we plannen ontwikkeld voor de verbouwing van onze centrale vestiging in de binnenstad van Breda. Deze is nu nog ingericht als traditionele bibliotheek, maar gaat de uitstraling krijgen van een cultureel centrum. Een culturele markthal met een collectie en programmering op thema. Niet alleen door de bibliotheek uitgezocht en samengesteld, maar gelijkwaardig met onze partners. Natuurlijk, wij als Nieuwe Veste hebben een uitzonderlijke positie omdat we ook kunst en cultuur in huis hebben. Maar luisteren en met een onafhankelijke, brede blik naar de samenleving kijken moet elke bibliotheek kunnen.

"Een stapje terugzetten is soms noodzakelijk om te verbinden."
John Doe

Uitdaging: je eigen expertise uitzetten

Lang is het vanzelfsprekend geweest dat mensen iets kwamen hálen bij ons en met een specifieke vraag binnenkwamen. Dat is veranderd. De vragen zijn niet meer helder, dus wordt het belangrijker om te luisteren naar wat partners en klanten willen, zonder te formuleren wat wij voor ze zouden kunnen doen. Een grote omslag die van de medewerker vraagt om flexibiliteit. Daar zit de moeilijkheid: een stapje terugzetten voordat je jouw expertise uitdraagt. Dat is wel noodzakelijk om van toegevoegde waarde te zijn voor de stad.”

Attitudeontwikkeling
Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Attitudeontwikkeling

'Laat enthousiasme voor verandering ontstaan'

Mensen zijn gewoontedieren. Veelal hebben we de neiging om de dingen te blijven doen, zoals ze gedaan werden. De bibliotheekmedewerker is daar geen uitzondering op. 


Om de rol van de bibliotheek als verbinder in de maatschappij te versterken, is op de eerste plaats een verandering in de houding van de medewerkers nodig, meent Boudewijn van der Lecq, programmaleider Cubiss Brabant.

“De bibliotheek verandert, dus het werk van de bibliotheekmedewerker verandert mee. Er is meer dan de collectie boeken en standaardprogrammering. De bibliotheek richt zich steeds meer op de lokale omgeving, om als bibliotheek de verbinding met de maatschappij te leggen. Dan moet je van binnen naar buiten leren kijken. Dat is een belangrijke stap in de ontwikkeling die de bibliotheek door maakt. En de medewerkers maken de bibliotheek.

“De gemiddelde leeftijd in de bibliotheek is hoog. Daardoor gaan veranderingen soms wat trager. Dat maakt de bibliotheek ook niet altijd een aantrekkelijke werkomgeving voor nieuwe aanwas. Terwijl je nieuwe mensen nodig hebt om de verandering in te zetten. We willen in Brabant de attitude bij de huidige generatie bibliotheekmedewerkers veranderen, zodat zij het enthousiasme en de ideeën van een nieuwe generatie omarmen en benutten. Tegelijkertijd willen we dat de huidige bibliotheekmedewerkers duurzaam inzetbaar blijven. Hoe hou je ze fris, vitaal en bij de tijd? Hoe zorg je ervoor dat zij open blijven staan voor de nieuwste ontwikkelingen en die gewenste netwerker in de lokale samenleving zijn?

"Attitudeontwikkeling begint bij het management."
John Doe
Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Buiten winnen, is binnen beginnen

‘Buiten winnen, is binnen beginnen’, zeg ik altijd. Attitudeontwikkeling begint van binnenuit. Bij het management. Zij maken verandering mogelijk door training en opleiding, door uitwisseling. Zij zijn er verantwoordelijk voor dat de medewerker krijgt wat hij of zij nodig heeft om die attitudeontwikkeling door te maken. De visie van de bibliotheekorganisatie vraagt om een bepaalde bezetting van medewerkers, met verschillende kwaliteiten en capaciteiten. Daar moet je aan werken, wat mij betreft niet alleen, maar juist binnen het netwerk van de BNB. Samen kunnen we ervoor zorgen dat bibliotheken haar medewerkers goed toerusten om de buitenwereld naar binnen te halen en de bibliotheek in haar nieuwe rol naar buiten te profileren. Dat geldt overigens net zo goed voor een ondersteunende organisatie als Cubiss. Ook wij zullen gaan experimenteren met de rollen van onze medewerkers en hun kwaliteiten op andere manieren inzetten.

"Laten we elkaar uitdagen om de rol van de bibliotheek en haar medewerkers in de lokale gemeenschap te veranderen."
John Doe

Openstaan voor verandering om te kunnen veranderen

Die attitudeontwikkeling verschilt natuurlijk per individu. Er zullen koppige medewerkers zijn en medewerkers met een grote veranderingsbereidheid. De kunst is om deze individuen aan elkaar te koppelen, zodat er enthousiasme voor verandering ontstaat. Laten we elkaar uitdagen. Niet alleen medewerkers onderling, maar laten we ook binnen de BNB elkaar triggeren om de rol van de bibliotheek en haar medewerkers in de lokale gemeenschap verder te ontwikkelen. Dan kun je een olievlek creëren. Om te veranderen, moet je openstaan voor verandering. 


Niet bang zijn om nieuwe dingen te doen. Wat dat betreft denk ik dat het Pippi Langkous-principe een mooi uitgangspunt vormt: ‘Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat het wel kan’. Die houding mogen we vragen van de medewerkers. Dat betekent ook dat het management en Cubiss diezelfde houding moet aannemen. Dat vraagt lef en durf, maar het is de enige manier om te komen tot een attitude van delen en netwerken bij álle medewerkers om de doelen die we met elkaar hebben benoemd ook te bereiken.”

Break to next page after this element (Switch to PDF view)
Vakmanschap

Vakmanschap

'Het perspectief moet veranderen'

De omschakeling van klassieke uitleenorganisatie naar maatschappelijke verbinder, betekent nadrukkelijk iets voor de medewerkers van de moderne bibliotheek. Er is nieuwe vakkennis nodig, terwijl sommige traditionele competenties van de bibliotheekmedewerker net zo goed van waarde blijken. 


Marjo Frenk, teamleider bibliotheekinnovatie bij Cubiss, legt uit dat de community librarian gebruik maakt van bestaande en nieuwe vaardigheden.

“Bibliotheekmedewerkers kunnen in beginsel niet blijven varen op de oude competenties zoals die zijn aangeleerd in de branche. Ze hebben een nieuw perspectief nodig om hun handelen aan te toetsen.

“Wanneer je het zwart-wit bekijkt, kun je concluderen dat de klassieke bibliothecaris vooral veel kennis heeft van het systeem van boeken uitlenen; de hoofdtaak van een klassieke bibliotheek. Terwijl het nu én in de toekomst veel meer gaat over de vraag hoe de bibliotheekmedewerker de verbinding legt met de lokale gemeenschap. Dat betekent dat de kennis van systemen en de (boeken)collectie naar de achtergrond zal verdwijnen, zodat er ruimte ontstaat voor het ontwikkelen van andere kwaliteiten. Die gaan vooral over hoe je in gesprek raakt én blijft met de samenleving.

"Hoe blijf je in gesprek met de lokale community?"
John Doe
Break to next page after this element (Switch to PDF view)

De community librarian als verbinder

Het gedachtengoed van David Lankes vormt wat mij betreft een uitgangspunt om het vakmanschap van de bibliotheekmedewerker van de toekomst verder vorm te geven. Volgens Lankes is de missie van de bibliothecaris: ‘de maatschappij verbeteren door kenniscreatie te faciliteren in de lokale communities. Met allerlei tools (waar de collectie er één van is) draait het om het versterken van de lokale gemeenschap door het organiseren van uitwisseling van kennis en informatie. De zogenaamde community librarian werkt aan het opbouwen van een vertrouwensband met de inwoners binnen het werkgebied en heeft netwerkvaardigheden nodig zodat de bibliotheek die maatschappelijk verbinder in de lokale gemeenschap kan zijn. Ook co-creatie speelt daarin een rol. De medewerker is in staat om met anderen – collega’s en netwerkpartners - tot nieuwe dingen te komen.

"Door vergrijzing en bezuinigingen dreigt vakmanschap te verdwijnen."
John Doe

Hiervoor heeft de bibliotheekmedewerker nog steeds de brede kennis van wat er te koop is in de wereld nodig. Sterker nog; het zoeken, vinden en duiden van informatie is in de huidige samenleving met nepnieuws en sociale media belangrijker dan ooit. Mediawijs met meningen en middelen omgaan, informatie plaatsen in een context, beoordelen op de betrouwbaarheid en validiteit; het zijn kwaliteiten die de klassieke bibliothecaris al bezit. Dat mogen we niet overboord gooien. Het perspectief zal echter wel veranderen. Bibliotheken kunnen niet meer denken vanuit een soort verhevenheid. Met de digitale ontwikkelingen is iedereen immers informatiedeskundig, of denkt dat te zijn.

Uitdaging: de mix van toen en toekomst creëren

Door vergrijzing en bezuinigingen dreigt dit vakmanschap te verdwijnen uit de bibliotheek. Een terechte zorg, want de klassieke bibliothecaris met die brede kennis blijft ook in de nieuwe rol van de bibliotheek van grote betekenis. In het proces om te komen tot een maatschappelijke bibliotheek zijn de huidige medewerkers net zo belangrijk als de jongere aanwas met verder ontwikkelde netwerk-skills. De mix van oud en jong, offline en online en van snappen wat er in de wereld gebeurt en de vraag signaleren in de lokale gemeenschap, is essentieel. 

Door van elkaar te leren, ontstaat vakmanschap. Kortom: er wordt de komende jaren een omslag gevraagd van de bibliotheekmedewerker, maar net zo goed van het management. Hoe zorg je ervoor dat je medewerkers in staat zijn de gevraagde nieuwe rol naar buiten uit te dragen. Dat proces loopt wat mij betreft parallel aan de ontwikkeling van het vakmanschap van de bibliothecaris van de toekomst: de community librarian.”

Break to next page after this element (Switch to PDF view)
Het delen van
mensen en projecten

Het delen van mensen en projecten

'Door te delen versterk je elkaar'

De wereld om ons heen verandert. De samenleving is opener en toegankelijker geworden; dat wordt ook van de bibliotheek en haar medewerkers verwacht. Iemand die nooit in een protectionistische politiek heeft geloofd, is Dorine Prinsen. 


Als directeur van Bibliotheek Veldhoven pleit ze daarom voor een samenwerkingscultuur binnen de Brabantse Netwerk Bibliotheek om gebruik te maken van elkaars expertise.

Samenwerkingscultuur

“Het delen van mensen en projecten kun je zien als noodzaak. Ik zie het liever als kans. Een kans om de vele kennis en kunde in de branche beter weg te zetten, ten gunste van de Brabantse burger. Je doet jezelf en de mensen die van jouw bibliotheek gebruikmaken tekort als je al die kennis en kunde niet ten volle benut!

“Delen is een randvoorwaarde om de maatschappelijke verbinder te zijn, die de BNB voor ogen heeft. Dat zit ‘m niet in een structuur die je moet optuigen, maar juist in een samenwerkingscultuur. Het moet vanzelfsprekend zijn om kennis en kunde met elkaar te delen. Die attitude is niet per se bij iedere bibliotheekmedewerker van origine aanwezig, het belang van delen mag meer gevoeld worden. Toen ik acht jaar geleden als directeur in deze bibliotheek begon, kreeg ik van één van de medewerkers de opmerking dat een collega-bibliotheekorganisatie interesse had in een programma dat door ons was ontwikkeld. De vraag ‘mogen we dat zomaar weggeven?’ werd in alle ernst aan mij gesteld. Er was immers door ons veel tijd, energie en geld ingestoken. Die houding kunnen we ons nu niet meer voorstellen en niet meer veroorloven. Delen is immers het sleutelwoord van de huidige samenleving: de wereld is opener en toegankelijker geworden. Informatie en kennis delen is eenvoudiger geworden en de bibliotheek verandert daarin mee.

Break to next page after this element (Switch to PDF view)
"Het belang van delen mag meer gevoeld worden."
John Doe

Dit voorbeeld geeft aan dat de verandering al is ingezet. Bibliotheekmedewerkers delen al veel meer met elkaar, vanuit het besef dat je elkaar dan versterkt. Dat je geen energie verspilt, maar juist efficiënt inzet door aan te haken bij best practices van anderen. Dat het extra waardering en bevestiging is voor je werkzaamheden en dat je de volgende keer ook iets mag terugverwachten.

'Kunnen we het samendoen?’

Delen is één ding, maar de samenwerking opzoeken gaat wat mij betreft verder dan dat. Het gaat er ook om dat je projecten en programma’s samen oppakt. Dat je elkaar vanaf het begin inspireert en voedt met ideeën en expertise. Dat betekent dat medewerkers bij een behoefte in hun eigen werkgebied eerst rondvragen of dit bij een andere bibliotheek ook speelt. ‘Kunnen we het samen doen?’, dát is de kernvraag. De bezuinigingen van de afgelopen jaren hebben ons deels tot deze verandering bewogen. We doen meer met minder mensen, dus slimmer organiseren is noodzakelijk.

Als we Brabanders willen faciliteren en helpen met het opdoen van kennis en vaardigheden, is samenwerken dus nodig. Niet alleen met de bibliotheekorganisaties onderling, ook met de externe partners om ons heen. Daarnaast is de veranderende samenleving een belangrijke aanzet van de wens om binnen de BNB beter gebruik te maken van elkaars kennis en kunde. De beoogde rol van verbinder, begint bij onszelf.

"Delen is het sleutelwoord van de huidige samenleving."
John Doe

Uitdaging: vertrouwen hebben in elkaar

Het delen van mensen en projecten zal ertoe leiden dat de klant een beter product en een betere dienst krijgt. Het gaat om de Brabantse burger. Vertrouwen is binnen dit thema het sleutelwoord. Heb vertrouwen dat je aan hetzelfde belang werkt: dat de Brabantse burger mee kan blijven doen in de samenleving. Dat hij slimmer, creatiever en vaardiger wordt en zodoende toegerust is om te participeren in deze complexe maatschappij. Schroom dus niet om contact te zoeken, met elkaar te praten. Als BNB zullen we onze mensen moeten blijven voeden en stimuleren om hun natuurlijke nieuwsgierigheid aan te wakkeren. En successen te delen. Zo houden we het uitwisselen van mensen en projecten op de agenda.”

De kracht van het netwerk

Dit meerjarenbeleidsplan geeft de richting aan die Cubiss en de achttien Brabantse basisbibliotheken de komende jaren volgen. Samen werken we binnen de Brabantse Netwerkbibliotheek (BNB) aan de rol van elke bibliotheek als maatschappelijk verbinder en focussen we op de ontwikkeling van de bibliotheekmedewerker als netwerker.

Nieuwe Veste

Breda

Nieuwe Veste wil door middel van haar kennis en ervaring op het gebied van taal- en creativiteitsontwikkeling bijdragen aan persoonlijke ontwikkeling en maatschappelijk functioneren van alle inwoners van Breda. Daarbij zetten we kunst in voor een frisse blik op de wereld om ons heen. We willen kinderen een culturele basis meegeven, jongeren stimuleren om hun blik op de wereld te verbreden en participatie onder volwassenen faciliteren.

Short image description
Short image description
Short image description
Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Markiezaat

Bergen op Zoom, Steenbergen en Woensdrecht

.

Short image description

Short image description
Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Cultuurcentrum Nieuwe Nobelaer

Etten-Leur

Cultuurcentrum Nieuwe Nobelaer bestaat uit podiumkunsten, kunsteducatie en bibliotheek en verzorgt het cultuuronderwijs in Etten-Leur en de regio. De bibliotheek past uitstekend binnen dit cultuurcentrum. Met o.a. een goedlopend taalhuis, vele en diverse lezingen, leesclubs, het medialabfestival, het peuter- en kleutervoorlezen en de voorleesambassadeurs sprankelt de bibliotheek binnen het cultuurcentrum als nooit tevoren. 

Short image description
Short image description
Short image description
Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Theek 5

Baarle-Nassau, Baarle-Hertog, Dongen, Drimmelen, Geertruidenberg, Gilze en Rijen en Oosterhout

Uit toekomstvisie “Oosterhout 2030” (uitgave van de gemeente Oosterhout): “Het is bijzonder om te zien hoe Bibliotheek Theek 5 een belangrijke maatschappelijke rol heeft opgepakt in de verbinding tussen mensen. Of het nu gaat om de integratie in de Nederlandse samenleving of de verbinding tussen jong en oud, via een doorlopend ontwikkelende educatieve programmering brengt de bibliotheek mensen samen”.

Short image description
Short image description
Short image description
Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Cubiss

Tilburg

Cubiss streeft ernaar dat iedereen de kans krijgt zich persoonlijk te ontwikkelen en kennis op kan doen die nodig is om volwaardig deel te kunnen nemen aan onze maatschappij.

We adviseren en ondersteunen organisaties en netwerken die zich gesteld zien voor vraagstukken rond lezen, leren en informeren. Denk aan bibliotheken, het onderwijs en organisaties in het sociaal domein.

We bieden oplossingen die bijdragen aan de ontwikkeling van mensen en aan meedoen van iedereen. Hierbij leggen we connecties met partners en ontwikkelen we allianties. We werken vanuit multidisciplinaire teams. Omdat je samen verder komt.

Short image description

Short image description

Short image description
Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Bibliotheek Midden-Brabant

Tilburg, Waalwijk, Loon op Zand, Oisterwijk, Hilvarenbeek, Goirle

Iedereen verdient de kans zijn talenten te ontplooien en moet optimaal kunnen deelnemen aan de maatschappij. Kennis en verhalen zijn daarbij essentieel. Naast een collectie, biedt de Bibliotheek Midden-Brabant ook een podium en werkplaats in samenwerking met allerlei partners uit de stad en regio. In 16 vestigingen ontvangen 200 medewerkers jaarlijks 1,5 miljoen bezoekers. 

Short image description
Short image description
Short image description
Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Bibliotheek Den Bosch

s-Hertogenbosch, Vught, St-Michielsgestel en Boxtel

.

Short image description
Short image description
Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Stichting Openbare Bibliotheek Heusden

Heusden

Bibliotheek Heusden, met volwaardige vestigingen in Drunen, Heusden en Vlijmen, biedt een wereld vol informatie. Naast een ruime collectie boeken, kunt u ook terecht voor luisterboeken, tijdschriften of dagverse kranten. Door het hele jaar heen zijn er ook diverse activiteiten. Kom langs en wij bieden verrassend actuele titels, snelle levering van reserveringen en service op maat.

Short image description
Short image description
Short image description
Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Noord Oost Brabantse Bibliotheken

Oss, Landerd,  Bernheeze, Uden, Meierijstad

De Noord Oost Brabantse Bibliotheken bestaan uit 16 vestigingen en een aantal service- en schoolbibliotheken. Leidend in het beleid is de samenwerking in netwerken zowel intern als extern. Per gemeente is de lokale agenda leidend en worden speerpunten bepaald met partners binnen de strategische beleidslijnen van de NOBB. Een gedegen collectie, zowel fysiek als digitaal, en ontwikkeling van vakmanschap zijn de pijlers waarop de dienstverlening steunt. 

Short image description
Short image description
Short image description
Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Bibliotheek Eindhoven

Eindhoven, Waalre

In de Bibliotheek Eindhoven is iedereen welkom. Hier kan je je ontwikkelen, kennis opdoen of juist kennis delen. Het is de plek voor inspiratie, ontmoeting en ontspanning. Dit beperkt zich niet tot de muren van het gebouw.

Short image description
Short image description
Short image description
Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Cultuurspoor Best

Best

.

Short image description
Short image description
Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Dommeldal

Son en Breugel, Nuenen c.a., Geldrop-Mierlo, Heeze-Leende

Bibliotheek Dommeldal is een middelgrote organisatie die bibliotheek services uitvoert in vier karaktervolle gemeentes in de Dommelvallei. Innovatie en experiment, sociaal domein en transitie, lokale binding en haarvaten zijn kernbegrippen waarmee Bibliotheek Dommeldal zich in het hart van de lokale samenleving positioneert.

Short image description
Short image description
Short image description
Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Helmond-Peel

Helmond, Deurne

Bibliotheek Helmond – Peel heeft in Asten, Deurne, Helmond en Someren een unieke plek waar alle mensen welkom zijn, mensen meetellen, zich kunnen ontwikkelen en participeren in de maatschappij. De bibliotheek is zichtbaar aanwezig in het basisonderwijs en VO. De bibliotheek: een netwerkpartner en verbindt mensen, organisaties en kennis met elkaar.

Short image description
Short image description
Short image description
Break to next page after this element (Switch to PDF view)

De Kempen

Bergeijk, Bladel, Cranendonck, Eersel, Oirschot, Reusel-De Mierden en Valkenswaard

Bibliotheek De Kempen is een springplank tot participatie en zelfontplooiing in haar uitgestrekt landelijk werkgebied. Door haar 4 kernwaarden: altijd samen, altijd vernieuwend, altijd ondernemend en altijd deskundig aan alle activiteiten en diensten te verbinden, zorgt ze er voor dat iedereen kan (blijven) meedoen. Bibliotheek De Kempen belooft altijd te inspireren!

Short image description
Short image description
Short image description
Break to next page after this element (Switch to PDF view)

De Bibliotheek Veldhoven

Veldhoven

De Bibliotheek Veldhoven is een uitnodigende plek in het centrum van Veldhoven. Een toegankelijke bieb, die zes dagen per week doorlopend geopend is om te studeren, te lezen, te ontmoeten en te ontspannen. De bibliotheekmedewerkers zetten zich vol enthousiasme, deskundigheid en passie in om de wereld van alle Veldhovenaren te vergroten en te verrijken.

Short image description
Short image description
Short image description
Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Bibliotheek BiblioPlus

Bergen, Boxmeer, Cuijk, Gennep,  Grave, Mill en  Sint Anthonis

BiblioPlus is de Kenniskeuken van het Land van Cuijk en Maasduinen waar we samen met partners werken aan het versterken van basisvaardigheden, het onderhouden van een gezond leesklimaat en het bieden een podium voor kennisdeling en ontmoeting

Short image description
Short image description
Short image description
Break to next page after this element (Switch to PDF view)

De Lage Beemden

Boekel, Gemert-Bakel, Laarbeek 

Ontwikkeling, ontmoeting en ontspanning voor iedereen! Met diensten als BoekStart, de Bibliotheek op School, Taalhuizen, tal van activiteiten, cursussen en zes bibliotheekvestigingen zorgen we voor leesplezier, leesbevordering de ontwikkeling van (digitale) basisvaardigheden en betrouwbare informatievoorziening. Dat doen we met vele lokale samenwerkingspartners, 18 medewerkers en 70 vrijwilligers. Zij kenmerken zich door energie, creativiteit, inspiratie, verbinding en betrokkenheid. 

Short image description
Short image description
Short image description
Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Cultuurpunt Altena

Werkendam

Break to next page after this element (Switch to PDF view)

.

Short image description
Short image description

VANnU

Roosendaal, Halderberge, Moerdijk, Zundert

Bibliotheek VANnU heet alle mensen in de gemeenten Roosendaal, Halderberge, Moerdijk en Zundert welkom. Met de focus op een leven lang leren en jonge lezers heeft VANnU een uitgebreid aanbod voor jong en oud. De vestigingen, en speciaal de vernieuwde centrale vestiging, bieden een plek waar cultuur en lezen samengaan en je kan verpozen en verwonderen.

Short image description
Short image description
Short image description

Bijlage 1

Meerjarenbeleidsplan Brabantse Netwerkbibliotheek 2019-2021

De BNB en de Wsob

Dit beleidsplan gaat over wat de BNB wil bereiken met de middelen die door de provincie Noord-Brabant in de periode 2019-2021 beschikbaar worden gesteld. Daarmee geeft dit beleidsplan invulling aan de wettelijke provinciale taak, zoals die is beschreven in de Wet Stelsel Openbare Bibliotheken (Wsob). De hoofdtaak van de provinciale ondersteuningsinstellingen wordt daarin als volgt beschreven:

Artikel 16. Provinciale ondersteuningstaken 

1.Een provinciale ondersteuningsinstelling is verantwoordelijk voor de distributie van fysieke werken door middel van het interbibliothecaire leenverkeer binnen de provincie of provincies waardoor zij wordt gesubsidieerd of in stand gehouden.

 

2.De provinciale ondersteuningsinstellingen zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor: 

a.distributie van fysieke werken door middel van het interbibliothecaire leenverkeer tussen de provincies; en 

b.ontwikkeling van innovaties ten behoeve van de lokale bibliotheken, in overeenstemming met de Koninklijke Bibliotheek in verband met haar coördinerende taak. 

 

Voor de bovengenoemde taak stelt de provincie Noord-Brabant de komende jaren € 2,5 mln. per jaar ter beschikking. Het betreft hier een structurele begrotingssubsidie. Het grootste deel van dit plan gaat over de invulling van het begrip ‘innovaties ten behoeve van de lokale bibliotheken’. De jaarlijkse kosten van logistiek bedragen € 0,8 mln. Dat betekent dat voor de innovatie van de lokale bibliotheek € 1,7 mln. per jaar beschikbaar is.


 

Transport en logistiek (het interbibliothecaire leenverkeer) zijn een provinciale taak. De Wsob zegt hierover het volgende:

 

Artikel 15. Interbibliothecair leenverkeer 

1.Alle lokale bibliotheken en provinciale ondersteuningsinstellingen nemen deel aan het interbibliothecaire leenverkeer. 

2.Deelname aan het interbibliothecaire leenverkeer houdt in ieder geval in: 

a.op verzoek van een lokale bibliotheek ter beschikking stellen van fysieke werken ten behoeve van gebruikers van die bibliotheek; 

b.op verzoek van een gebruiker doen van een verzoek als bedoeld in onderdeel a aan de daarvoor in aanmerking komende bibliotheek; en 

c.distributie van fysieke werken door provinciale ondersteuningsinstellingen

 

De taak van de Cubiss, en daarmee die van de provincie Noord-Brabant, concentreert zich op de in artikel 15-2c en artikel 16-2a genoemde verantwoordelijkheid voor het deel transport en logistiek.


Bijlage 2

Meerjarenbeleidsplan Brabantse Netwerkbibliotheek 2019-2021

Relatie met landelijke ontwikkelingen

Met de in dit beleidsplan beschreven uitgangspunten sluit de BNB aan bij de uitgangpunten zoals die zijn geformuleerd in de Gezamenlijke Innovatieagenda van Koninklijke Bibliotheek, Vereniging Openbare Bibliotheken, Samenwerkende POI’s Nederland, Ministerie van OCW, Interprovinciaal Overleg en Vereniging Nederlandse Gemeenten.

Centraal in deze innovatieagenda staan vier prioriteiten
voor de innovatie in het openbaar bibliotheeknetwerk:

Jeugd en onderwijs

Door permanent te innoveren wil het bibliotheeknetwerk een aantoonbare bijdrage leveren aan:


  • het stimuleren van lezen, bevorderen van leesplezier en het versterken van 21st century skills;
  • de taalontwikkeling, leesbevordering en mediawijsheid van kinderen en jongeren;
  • het voorkomen van taalachterstanden en laaggeletterdheid op latere leeftijd;
  • het creëren van de bibliotheek als plek waar kinderen en jeugd graag verblijven om kennis op te doen en vaardigheden te ontwikkelen. 


Op die wijze levert het bibliotheeknetwerk een bijdrage aan het realiseren van de doelen die in het Actieprogramma Tel mee met Taal en in de Ambitie-agenda van de Leescoalitie zijn geformuleerd, aan het bereiken van digitale ambities die de KB in haar beleidsplan heeft genoemd en aan het bevorderen van gelijke kansen.

Participatie en zelfredzaamheid 

Door permanent te innoveren wil het bibliotheeknetwerk een aantoonbare bijdrage leveren aan het vergroten van de zelfredzaamheid en participatie van burgers die niet over voldoende vaardigheden beschikken om goed te kunnen meekomen in de maatschappij of die een leesbeperking hebben. Het bibliotheeknetwerk helpt, in afstemming en samenwerking met andere organisaties, deze burgers hun vaardigheden (basisvaardigheden zoals taalvaardigheid, leesvaardigheid, digitale vaardigheid) te ontwikkelen, sociale cohesie te bevorderen en ongelijke kansen en segregatie tegen te gaan en levert daarmee een bijdrage aan het vergroten van de maatschappelijke kansen van het algemene publiek en het realiseren van de geformuleerde doelen in Tel mee met Taal en de Leescoalitie.

Persoonlijke ontwikkeling

Door permanent te innoveren wil het bibliotheeknetwerk bijdragen aan de persoonlijke ontwikkeling van iedereen. Als lid van de bibliotheek of als gebruiker van de bibliotheekdienstverlening of als bezoeker van een vestiging of bibliotheekwebsite wordt iedereen staat gesteld zich als individu te ontplooien en een leven lang te leren.

Verandering en verbreding klassieke bibliotheek in het netwerk

Door permanent te innoveren (en te digitaliseren) wil het bibliotheeknetwerk de uitleenfunctie effectiever en efficiënter organiseren. Ook wil het bibliotheeknetwerk nieuwe (bedrijfs)modellen en nieuw aanbod ontwikkelen en uittesten die kunnen bijdragen aan een vitaal en dekkend netwerk van bibliotheekvoorzieningen. Zo kunnen middelen worden vrijgespeeld om de maatschappelijk-educatieve functie van de bibliotheek verder uit te bouwen en tijd en geld in te zetten op de nieuwe klantbehoeften.



Colofon

Waarde door verbinding - Meerjarenbeleidsplan Brabantse Netwerkbibliotheek 2019-2021 is de weerslag van een aantal bijeenkomsten met vertegenwoordigers van de Brabantse bibliotheken en Cubiss in de periode juni – november 2017.

De tekst is tot stand gekomen met behulp van iedereen die bij deze sessies betrokken is geweest.


Copyright: Cubiss Brabant
Tekst: Boudewijn van der Lecq, Cubiss Brabant

Interviews en eindredactie: Swaans Communicatie

Fotografie geïnterviewden: Boyd Brian Smith

Concept, creatie & technische realisatie: soul.builders Eindhoven

Verantwoording copyright

Alle intellectuele eigendomsrechten op het materiaal dat in dit meerjarenbeleidsplan voorkomt berusten bij bovenstaande personen of aan haar gelieerde ondernemingen. Het gebruik, openbaarmaking en/of verveelvoudiging van dat materiaal zonder toestemming van Cubiss is verboden.


Cubiss heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van het geplaatste materiaal te achterhalen.
De aard van het materiaal brengt evenwel met zich mee dat in sommige gevallen de identiteit of verblijfplaats van rechthebbenden in redelijkheid niet kan worden achterhaald.


Zij die menen rechten te kunnen doen gelden kunnen zich melden via: info@cubiss.nl.


Ondanks de zorg die Cubiss aan het beheer van deze publicatie besteedt, is het mogelijk dat de informatie onvolledig of onjuist is. Aan de inhoud van deze publicatie kunnen geen rechten worden ontleend, op welke wijze dan ook. 


Cubiss garandeert geen de ongestoorde en ononderbroken werking van deze online publicatie. Cubiss is niet aansprakelijk voor enige vorm van schade in verband met het gebruik van de publicatie of links van websites van derden. Op het gebruik van deze publicatie en alle daarop gestelde voorwaarden is Nederlands recht van toepassing.

Cubiss - Iedereen Doet Mee!